آموزش اسکرچ
سطح مبتدی
در دنیای دیجیتال امروز، آشنایی با مهارت برنامه نویسی دیگر مختص بزرگسالان یا متخصصان فناوری نیست. با گسترش پلتفرم‌هایی مانند اسکرچ، این مهارت مهم حالا به راحتی در دسترس کودکان و نوجوانان قرار گرفته است.
در این صفحه از سایت کیدود، به طور کامل با آموزش اسکرچ آشنا می‌شویم و بررسی می‌کنیم که چرا این زبان بصری، بهترین نقطه شروع برای ورود کودکان به دنیای کد و فناوری است.
سن کودک خود را انتخاب کنید.
اسکرچ چیست؟
اسکرچ (Scratch) یک زبان برنامه نویسی بصری و پلتفرمی تعاملی است که توسط موسسه MIT طراحی شده تا کودکان ۷ سال به بالا بتوانند مفاهیم برنامه‌نویسی را به‌صورت ساده و سرگرم‌کننده بیاموزند.
در آموزش scratch، بچه‌ها می‌توانند با کنار هم چیدن بلوک‌های رنگی، بازی، انیمیشن یا داستان‌های دیجیتال خلق کنند. این روش یادگیری نه تنها جذاب، بلکه کاملاً خلاقانه و آموزشی است.
فلسفه اسکرچ چیست؟
اسکرچ فقط یک ابزار برنامه‌نویسی نیست، بلکه یک محیط یادگیری خلاقانه است که با هدف آموزش مفاهیم پایه برنامه‌نویسی به کودکان و نوجوانان طراحی شده است.
فلسفه اصلی اسکرچ بر ۴ اصل استوار است:
• یادگیری از طریق ساختن: بچه‌ها با ساختن بازی، انیمیشن و داستان دیجیتال بهتر یاد می‌گیرند.
• تقویت خلاقیت: اسکرچ فضایی برای بیان ایده‌ها و تخیل کودکان فراهم می‌کند.
• یادگیری اجتماعی: بچه‌ها می‌توانند پروژه‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از هم یاد بگیرند.
• سادگی در یادگیری: استفاده از بلوک‌های گرافیکی باعث می‌شود مفاهیم پیچیده برنامه‌نویسی به زبان کودکانه و قابل فهم تبدیل شوند.
هدف نهایی اسکرچ: پرورش تفکر منطقی، خلاقیت و مهارت حل مسئله در نسل آینده، به روشی سرگرم‌کننده و قابل دسترس برای همه.
چرا آموزش اسکرچ مهم است؟
آموزش اسکرچ به کودکان تنها یاد دادن چند دستور برنامه نویسی نیست؛ بلکه راهی است برای پرورش تفکر منطقی، مهارت حل مسئله و خلاقیت.
در دنیایی که تکنولوژی روز به روز گسترده‌تر می‌شود، آموزش این زبان بصری به عنوان یک پایه قوی برای آینده تحصیلی و شغلی کودکان مطرح است.
آموزش اسکرچ پیشرفته حتی می‌تواند نوجوانان را برای ورود به زبان‌های سطح بالاتر مثل پایتون و جاوا آماده کند.
پیش‌نیاز آموزش اسکرچ چیست؟
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های آموزش اسکرچ این است که هیچ پیش‌نیاز خاصی ندارد. تنها مواردی که برای شروع نیاز دارید:
- آشنایی ابتدایی کودک با کار با کامپیوتر یا تبلت
- دسترسی به اینترنت برای استفاده از پلتفرم آنلاین اسکرچ یا نصب نسخه آفلاین آن
- یک مربی یا پلتفرم آموزشی معتبر مانند کیدود، برای هدایت کودک در مسیر درست یادگیری
برنامه‌نویسی اسکرچ مناسب چه سنی است؟
• سن مناسب شروع: ۷ تا ۱۶ سال
کودکان از حدود ۷ سالگی می‌توانند به‌خوبی با محیط تصویری و تعاملی اسکرچ کار کنند. این سن زمان مناسبی برای شروع آموزش مفاهیم پایه‌ای برنامه‌نویسی، منطق و الگوریتم است.
• سطح‌بندی آموزش بر اساس سن:
• ۷ تا ۹ سال: آموزش‌های بسیار ساده و پروژه‌محور با استفاده از بلوک‌های حرکتی و صدا
• ۱۰ تا ۱۳ سال: ساخت بازی‌های تعاملی، طراحی انیمیشن، کار با شرط‌ها و حلقه‌ها
• ۱۴ تا ۱۶ سال: پروژه‌های پیچیده‌تر، آشنایی با مفاهیم منطقی پیشرفته‌تر و آمادگی برای مهاجرت به زبان‌های حرفه‌ای مانند پایتون
• بزرگ‌ترها هم جا دارند!
حتی نوجوانان و بزرگ‌سالانی که هیچ تجربه‌ای در برنامه‌نویسی ندارند، می‌توانند از اسکرچ به‌عنوان نقطه شروع استفاده کنند.
تفکیک دوره آموزش اسکرچ کودکان و نوجوانان
دوره ویژه کودکان (۷ تا ۹ سال)
در این دوره، کودکان با محیط ساده و رنگارنگ اسکرچ آشنا می‌شوند و مفاهیم پایه برنامه‌نویسی را از طریق بازی و ساخت انیمیشن یاد می‌گیرند.
ویژگی‌ها:
• معرفی بلوک‌های تصویری و نحوه استفاده از آن‌ها
• ساخت داستان‌های تعاملی و انیمیشن‌های ساده
• تقویت خلاقیت و تفکر منطقی
• آموزش به صورت بازی‌محور و سرگرم‌کننده
• تمرکز بر ایجاد علاقه و اشتیاق به برنامه‌نویسی
دوره ویژه نوجوانان (۱۰ تا ۱۶ سال)
این دوره برای نوجوانانی طراحی شده که می‌خواهند مهارت‌های برنامه‌نویسی خود را گام‌به‌گام ارتقا دهند و پروژه‌های پیچیده‌تری بسازند.
ویژگی‌ها:
• آموزش مفاهیم پیشرفته‌تر مثل شرط‌ها، حلقه‌ها و متغیرها
• ساخت بازی‌های ساده و پروژه‌های تعاملی
• تمرین حل مسئله و تفکر الگوریتمی
• آشنایی با اصول طراحی بازی و داستان‌سرایی دیجیتال
• آماده‌سازی برای ورود به دنیای برنامه‌نویسی متنی مانند پایتون
چرا تفکیک سنی مهم است؟
تفکیک دوره‌ها بر اساس سن، باعث می‌شود هر گروه بتواند با روش‌های مناسب و با توجه به میزان توانایی ذهنی و علاقه، یادگیری بهتری داشته باشد. کودکان کوچکتر نیاز به آموزش‌های بیشتر بصری و بازی‌محور دارند، در حالی که نوجوانان آماده پذیرش مفاهیم عمیق‌تر و چالش‌های بیشتر هستند.
چرا اسکرچ برای کودکان اهمیت دارد؟
اسکرچ تنها یک زبان برنامه‌نویسی نیست؛ بلکه دریچه‌ای به دنیای خلاقیت، تفکر منطقی و یادگیری فعال است. وقتی کودکان با اسکرچ پروژه می‌سازند، در واقع مهارت‌هایی را یاد می‌گیرند که فراتر از کدنویسی است.
این مهارت‌ها شامل:
• تفکر منطقی و حل مسئله: کودکان یاد می‌گیرند چطور قدم‌به‌قدم مشکلات را حل کنند.
• خلاقیت و ابراز خود: ساختن بازی، داستان و انیمیشن به آن‌ها امکان می‌دهد ایده‌هایشان را به تصویر بکشند.
• یادگیری بدون ترس: فضای ساده و بصری اسکرچ به کودکان اعتماد به نفس می‌دهد که امتحان کنند و از اشتباهاتشان درس بگیرند.
• آمادگی برای آینده: آشنایی با اصول پایه برنامه‌نویسی و مهارت‌های دیجیتال که در دنیای امروز ضروری است.
با اسکرچ، یادگیری تبدیل به یک تجربه سرگرم‌کننده و تاثیرگذار می‌شود که کودکان را برای آینده‌ای روشن‌تر آماده می‌کند.
با اسکرچ چه چیزهایی می‌توان ساخت؟
1. بازی‌های تعاملی
از بازی‌های ساده مثل حرکت دادن یک شخصیت با صفحه‌کلید گرفته تا بازی‌های امتیازی، مرحله‌ای و حتی چندنفره ساده. این نوع پروژه‌ها به کودکان کمک می‌کند منطق، شرط، حلقه و متغیرها را در عمل یاد بگیرند.
2. انیمیشن‌های داستانی
دانش‌آموزان می‌توانند داستان‌هایی با چند شخصیت بسازند، دیالوگ‌ها را طراحی کنند و صحنه‌های متحرک خلق کنند. این نوع پروژه‌ها باعث تقویت مهارت روایت‌گری و خلاقیت در ساختار داستان می‌شود.
3. پروژه‌های آموزشی
با اسکرچ می‌توان پروژه‌هایی طراحی کرد که یک مفهوم علمی یا ریاضی را توضیح دهند. مثلاً شبیه‌سازی یک پدیده طبیعی، ساخت جدول‌ضرب، یا نمایش سیستم خورشیدی.
4. موزیک و صداگذاری
کودکان می‌توانند قطعات موسیقی بسازند، صدا ضبط کنند یا برای شخصیت‌ها دوبله انجام دهند و جلوه‌های صوتی به پروژه اضافه کنند.
5. برنامه‌های تعاملی (Interactive Apps)
مثل اپ‌هایی که با کلیک یا فشار کلیدها پاسخ می‌دهند، آزمون‌های ساده، یا حتی بازی‌های آموزشی. این مهارت، قدمی است برای ورود به ساخت نرم‌افزارهای واقعی در آینده.
روش کار اسکرچ چگونه است؟
اسکرچ یک زبان برنامه‌نویسی بصری و مبتنی بر بلوک است که به کودکان و نوجوانان این امکان را می‌دهد تا بدون نوشتن کدهای پیچیده، با کشیدن و رها کردن بلوک‌های رنگی برنامه‌سازی کنند.
مراحل اصلی کار با اسکرچ:
1. انتخاب بلوک‌ها:
در اسکرچ، دستورات به شکل بلوک‌های رنگی و قابل جابجایی طراحی شده‌اند. کاربران بلوک‌ها را از دسته‌بندی‌های مختلف (مانند حرکت، ظاهر، صدا، کنترل و …) انتخاب می‌کنند.
2. چیدن بلوک‌ها کنار هم:
بلوک‌ها را به‌صورت پشت سر هم می‌چینند تا الگوریتم یا دستورالعمل مورد نظر ساخته شود. ترتیب بلوک‌ها اهمیت دارد و ترتیب اجرا را تعیین می‌کند.
3. اجرای برنامه:
با کلیک روی پرچم سبز، برنامه شروع به اجرا می‌کند و کودکان می‌توانند نتیجه کار خود را ببینند.
4. آزمایش و اصلاح:
بچه‌ها می‌توانند به راحتی بلوک‌ها را جابجا یا حذف کنند، یا بلوک‌های جدید اضافه کنند تا برنامه‌شان بهتر و کامل‌تر شود.
5. اشتراک‌گذاری:
پروژه‌های ساخته شده را می‌توان در جامعه آنلاین اسکرچ با دیگران به اشتراک گذاشت، بازخورد گرفت و از ایده‌های دیگران الهام گرفت.
نحوه عملکرد کد در اسکرچ چگونه است؟
مراحل عملکرد کد در اسکرچ:
1. شروع اجرا با پرچم سبز یا رویداد مشخص:
معمولاً کد با بلوکی مثل «وقتی پرچم سبز کلیک شد» یا «وقتی روی شخصیت کلیک شد» شروع می‌شود. این بلوک‌ها نقطه آغاز اجرای برنامه هستند.
2. اجرای دستورات به ترتیب از بالا به پایین:
بلوک‌ها از بالا به پایین خوانده و اجرا می‌شوند. مثلاً اگر شخصیت قرار است حرکت کند، حرف بزند و صدا پخش کند، این دستورات باید به همان ترتیب چیده شوند.
3. پاسخ به شرایط یا تکرار دستورات:
با استفاده از بلوک‌هایی مثل «اگر… آنگاه…» یا «تکرار کن»، برنامه می‌تواند تصمیم‌گیری کند یا بخشی از کد را چند بار اجرا کند. این کار شبیه تفکر منطقی و الگوریتمی است.
4. تعامل با عناصر روی صحنه:
کدها می‌توانند موقعیت شخصیت‌ها، صدا، ظاهر، برخورد با اشیا یا واکنش به کلیدهای صفحه‌کلید را کنترل کنند. همه این عملکردها توسط بلوک‌ها برنامه‌ریزی می‌شود.
5. نمایش نتیجه در لحظه:
بلافاصله بعد از اجرای کد، کودکان نتیجه را روی صحنه می‌بینند. این بازخورد سریع باعث می‌شود که سریع‌تر یاد بگیرند، اشکالات را پیدا و رفع کنند.
آموزش اسکرچ
-
سطح مبتدی
-
مناسب 7-9 سال
-
50 ساعت کلاس
-
کلاس های آنلاین
مزایای آموزش اسکرچ به کودکان چیه؟
- تقویت تفکر منطقی و حل مسئله: در فرآیند ساخت یک بازی یا انیمیشن، کودکان یاد می‌گیرند چگونه یک مشکل را به مراحل کوچکتر تقسیم کنند و برای آن راه‌حل پیدا کنند.
- پرورش خلاقیت: با استفاده از گرافیک‌ها و صداهای مختلف، کودکان داستان‌های خود را به شکل دیجیتال خلق می‌کنند.
- همکاری و کار گروهی: در بسیاری از پروژه‌ها، کودکان می‌توانند به صورت تیمی کار کنند و مهارت‌های ارتباطی خود را توسعه دهند.
- آمادگی برای آینده: در دنیای فناوری، آشنایی با اصول کدنویسی می‌تواند برگ برنده‌ای برای آینده حرفه‌ای کودکان باشد.
در کلاس اسکرچ چه چیزهایی یاد می‌گیریم؟
کلاس‌های آموزش اسکرچ به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که کودکان با زبان ساده و پروژه‌محور، مهارت‌های مهمی را در زمینه برنامه‌نویسی و حل مسئله کسب کنند.
دانش‌آموزان یاد می‌گیرند چگونه با کنار هم قرار دادن بلوک‌ها، بازی‌هایی مثل «حرکت شخصیت با کلیدها» یا «جمع‌آوری امتیاز» بسازند. این پروژه‌ها هم جذاب هستند و هم باعث تثبیت مهارت‌های فنی می‌شوند.
تفکر الگوریتمی و منطقی
کودکان یاد می‌گیرند چگونه یک مسئله را به مراحل کوچکتر تقسیم کنند، دستورها را به ترتیب اجرا کنند و منطق تصمیم‌گیری را در برنامه‌نویسی درک کنند. مفاهیمی مانند «اگر… آنگاه»، «تکرار» و «متغیر» با مثال‌های ساده آموزش داده می‌شوند.
خلاقیت در طراحی و داستان‌پردازی
با استفاده از شخصیت‌ها (اسپرایت‌ها)، پس‌زمینه‌ها و صداها، بچه‌ها پروژه‌های منحصر به‌فرد خود را طراحی می‌کنند. این بخش به آن‌ها کمک می‌کند هم‌زمان با یادگیری تکنیک، خلاقیتشان هم رشد کند.
آیا به دوره اسکرچ ما علاقه‌مند هستید؟
مشاوران ما خوشحال خواهند شد که به تمام سوالات شما پاسخ دهند، برای ارسال اطلاعات خود در زیر کلیک کنید.
نمونه بازی هایی که با اسکرچ طراحی می شود.
نمونه انیمیشن که با اسکرچ طراحی می شود.
دانلود اسکرچ
دانلود اسکرچ
با نسخه آفلاین (Scratch Desktop)، حتی وقتی به اینترنت دسترسی نداری، می‌تونی پروژه‌هات رو بسازی، ویرایش کنی و ذخیره کنی. این خیلی برای مدارس یا مکان‌هایی که اینترنت ضعیفه مفیده.
سوالات متداول
اسکرچ برای چه گروه سنی‌ای مناسب است؟
معمولاً برای کودکان ۸ تا ۱۶ سال طراحی شده، اما حتی کودکان ۵ تا ۷ سال هم می‌توانند با نسخه‌ی ساده‌تر آن (ScratchJr) کار کنند.
کودک من باید خواندن و نوشتن بلد باشد؟
بله، آشنایی اولیه با خواندن (در هر زبانی) کمک می‌کند، چون دستورات بلوک‌ها نوشتاری‌اند.
اسکرچ روی موبایل هم قابل استفاده است؟
نسخه‌ی کامل اسکرچ مخصوص کامپیوتر است، ولی نسخه‌ی ساده‌تر یعنی ScratchJr برای تبلت و موبایل طراحی شده.
چه ابزارهایی برای کار با اسکرچ نیاز داریم؟
فقط یک کامپیوتر با مرورگر اینترنت (یا نسخه آفلاین اسکرچ). نیازی به نرم‌افزار خاص یا کامپیوتر قوی نیست.
آیا اسکرچ رایگان است؟
بله، کاملاً رایگان و منبع‌باز است. ثبت‌نام در سایت هم رایگان است.
آیا یادگیری اسکرچ کودک را به برنامه‌نویسی واقعی آماده می‌کند؟
بله، اسکرچ پایه‌ی خوبی برای ورود به زبان‌هایی مثل Python یا JavaScript است، چون مفاهیم منطقی (مثل شرط، حلقه، متغیر) را آموزش می‌دهد.
